CARSON a dh’fheumas sinn plana Gàidhlig a dhealbhadh?

‘S ma dh’fhaoidte gu bheil thu air fios fhaighinn bho Bhòrd na Gàidhlig gum feum sibh plana reachdail Gàidhlig ullachadh - no ma dh’fhaoidte gu bheil thu air ùidh a ghabhail ann am plana no poileasaidh cànain a leasachadh gu saor-thoileach. Feumaidh tuigse a bhith agaibh air Bòrd na Gàidhlig agus Achd na Gàidhlig (Alba) 2005. Bu choir cuideachd ealla a ghabhail ri dà sgrìobhainn riatanach eile -"Stiùireadh air Deasachadh Phlanaichean Gàidhlig" agus "Plana Cànain Nàiseanta Gàidhlig 2012-17".

Tha dìon is fàs na Gàidhlig an crochadh air co-obrachadh aig a h-uile ìre. ‘S i a’ Ghàidhlig aon de na cànanan dùthchasach as sine ann an Alba; tha i cuideachd ùr-nòsach, beò, àraid agus ann an suidheachadh èiginneach. Tha a’ Ghàidhlig beò fhathast an dèidh nan ceudan de bhliadhnaichean de chruadal is crìonadh an t-sluaigh cho math ri mì-rùn oifigeil. Fhreagair an Achd 2005 ris an t-suidheachadh is chaidh Bòrd na Gàidhlig a chur air bhonn na bhuidheann poblach airson “inbhe na Gàidhlig a ghlèidheadh mar chànan oifigeil ann an Alba le spèis co-ionnan ris a’ Bheurla”. ‘S e am Bòrd am prìomh bhuidheann air a bheil dleastanas airson an cànan a bhrosnachadh is a stiùireadh a dh’ionnsaigh suidheachadh seasmhach - dleastanas a tha ga roinn air feadh na h-Alba le cùram is taic.

Tha am Bòrd a’ toirt comhairle do Riaghaltas na h-Alba is buidhnean eile air a’ Ghàidhlig is air solarachadh Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig an Alba. Tha an Achd seo a’ toirt air a’ Bhòrd plana nàiseanta na Gàidhlig fhoillseachadh a h-uile 5 bliadhna co-dhiù. A bharrachd air sin, tha ùghdarras aig a' Bhòrd a bhith ag iarraidh air ùghdarrasan poblach planaichean cànain Gàidhlig a leasachadh agus fhoillseachadh mar riatanas.

 

Achd na Gàidhlig (Alba) 2005

Tha Achd na Gàidhlig (Alba) 2005 gun samhail ann an eachdraidh laghail na h-Alba. Tha i a’ leantainn bun-stèidh Eòrpach a tha a’ dìon inbhe is a’ glèidheadh còraichean muinntir nam mion-chànan ann an suidheachaidhean ionadail, sgìreil, nàiseanta is eadar-nàiseanta, a leithid:

Tha Cuimris is Gàidhlig na h-Èireann am measg nan cànanan a tha air an dìon leis na reachdan còmhla ri a leithid Català (an Spàinn is an Fhraing), Basgais (an Spàinn is an Fhraing), Provencal (An Fhraing) is Sami (Nirribhidh, an t-Suain, an t-Suòmi agus an Ruis).